نظام بین‌المللی حقوق بشر از جمله اساسی‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین برساخته‌های حقوق بین‌الملل معاصر به‌شمار می‌رود؛ نظامی که پس از پایان جنگ جهانی دوم و در واکنش به تجربه‌های دردناک نقض گسترده کرامت انسانی شکل گرفت و با هدف صیانت از شأن انسان، به‌تدریج در قالب مجموعه‌ای از اسناد، نهادها و سازوکارهای بین‌المللی توسعه یافت. با این حال، این پروژه که در آغاز به‌مثابه آرمانی فراگیر و مشترک برای بشریت مطرح شده بود، در روند تحول خود با موانع و بحران‌های متعددی مواجه گردید؛ از جمله سیاسی‌شدن نهادهای بین‌المللی، کاستی‌های جدی در اجرای تعهدات دولت‌ها، تعمیق شکاف‌های ساختاری میان شمال و جنوب جهانی و ناتوانی در مواجهه مؤثر با چالش‌های جدیدی چون تحولات دیجیتال و بحران‌های زیست‌محیطی.

در این چارچوب، گفت‌وگو با دکتر سید قاسم زمانی، استاد تمام حقوق بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی و از صاحب‌نظران برجسته حوزه نظریه‌پردازی حقوق بشر در ایران، مجالی ارزشمند برای بازخوانی انتقادی وضعیت کنونی و ترسیم افق‌های پیش‌روی این نظام فراهم می‌آورد. دکتر زمانی با تکیه بر رویکردی نظری ـ تحلیلی و تجربه‌ای علمی، بر این نکته تأکید دارد که اصلاح و کارآمدسازی نظام بین‌المللی حقوق بشر نباید صرفاً به سطح نهادهای جهانی و ساختارهای وابسته به سازمان ملل متحد محدود شود، بلکه مستلزم بازاندیشی عمیق در بنیان‌های آموزشی، فرهنگی و سازوکارهای اجرایی در سطح ملی و اجتماعی است. از این منظر، وی ضمن بررسی تاریخی سیر تحول هنجارهای حقوق بشری، به نقد ساختارهای نهادی و چالش‌های اجرایی پرداخته و در پایان، مجموعه‌ای از راهکارهای اصلاحی در حوزه ساختار نهادی، سازوکارهای اجرایی، بهره‌گیری از فناوری و تقویت گفت‌وگوی بین‌فرهنگی ارائه می‌دهد.

 

برای مطالعه متن کامل مصاحبه، می‌توانید به اینجا مراجعه کنید...