در دهه‌های اخیر، پدیده مهاجرت به یکی از مسائل محوری و چندلایه در عرصه سیاست‌گذاری‌های ملی و بین‌المللی بدل شده است. رشد فزاینده این پدیده، نه صرفاً در ابعاد کمی، بلکه در پیچیدگی‌های ساختاری و تنوع الگوهای آن، تحت تأثیر عوامل متعددی همچون بحران‌های اقتصادی، بی‌ثباتی‌های سیاسی، ناامنی‌های منطقه‌ای، تحولات اجتماعی و شتاب فزاینده فرآیند جهانی‌شدن قرار گرفته است. چنین شرایطی سبب شده تا جریان‌های مهاجرتی از نظر جهت‌گیری، انگیزه، ترکیب جمعیتی و پیامدهای اجتماعی دگرگون شوند و سیاست‌گذاران را با ضرورت اتخاذ رویکردهای جامع، چندسطحی و تطبیقی مواجه سازند.

جمهوری اسلامی ایران، به‌واسطه موقعیت ژئوپلیتیک و جایگاه راهبردی خود در خاورمیانه، هم‌زمان با دو وجه از پدیده مهاجرت روبه‌رو است: از یک‌سو، به‌عنوان کشور مقصد، میزبان جمعیتی قابل توجه از مهاجران و پناه‌جویان، به‌ویژه از کشورهای همسایه نظیر افغانستان و عراق بوده است؛ و از سوی دیگر، به‌عنوان کشور مبدأ، با روند مستمر مهاجرت اتباع خود به سایر کشورها به دلایل گوناگون مواجه است. این وضعیت دوسویه، چالش‌هایی عمیق و میان‌رشته‌ای را در حوزه‌های حقوقی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پدید آورده که تحلیل و مدیریت آن مستلزم نگاهی کل‌نگر و مبتنی بر شواهد می‌باشد. بر همین اساس، گزارش حاضر بر پایه گفت‌وگویی با دکتر سید امیرمسعود شهرام‌نیا، استاد دانشگاه اصفهان، تدوین شده است. هدف این گفت‌وگو، واکاوی واقع‌بینانه و انتقادی وضعیت جاری مهاجرت در ایران، بررسی ابعاد و پیامدهای این پدیده و ارائه چشم‌اندازهایی برای اصلاح سیاست‌ها و ارتقای اثربخشی فرآیندهای تصمیم‌گیری در این حوزه است.

 

برای مطالعه متن کامل مصاحبه، می‌توانید به اینجا مراجعه کنید...